Kalça Protezi Ameliyatı

Osteoartrit (kireçlenme) nedeniyle ağrıyan bir kalça tam ve aktif bir yaşam sürdürme kapasitenizi ciddi düzeyde düşürür. Kireçlenme ilerleyince kalça hareketleri kısıtlanır ve yürümekte, sandalyeden kalkmakta zorlanabilirsiniz.

Ayakkabı yada çorabınızı bile giymek imkansız hale gelebilecek hatta bir süre sonra istirahat ağrısı bile başlayabilecektir. Kalça protezi ilk kez 1960 yılında uygulanmış ve ciddi teknik ve teknolojik gelişmeler ile günümüzde güvenli ve etkin bir tedavi yöntemi haline dönüşmüştür.

Kalça anatomisi nasıldır?

Kalça eklemi vücuttaki top-yuva eklemlerinden biridir. Kalça yuvasına asetabulum denir ve femur başı olarak bilinen uyluk kemiğin üst topuzunu saran derin bir oyuk oluşturur. Arka tarafta kalçanın kalın kasları ve ön tarafta uyluktaki kalın kaslar kalça eklemini çevreler.

Femur başı ve asetabulumun içi eklem kıkırdağı ile örtülüdür. Bu madde büyük eklemlerin çoğunda yaklaşık 0,6 cm kalınlığındadır. Eklem kıkırdağı, iki yüzeyin birbirleri üzerinde hasar oluşturmadan kaymasını sağlayan dayanıklı ve kaygan bir maddedir.

Kalça kireçlenmesi belirtileri nelerdir?

Kalca ekleminde kireçlenme

Özellikle sabahları görülen künt ağrı ve tutukluğun yanı sıra, erken görülen diğer belirtiler uyluk, kasık, kalça ve kuyruk sokumunda tekrarlayan keskin ağrı ataklarıdır. Ağrı önceleri ciddi yorulma ile görülürken zamanla kısa yürüyüşler ile bile ağrı oluşur ve eklem hareketi kısıtlanır. Zamanla gece ağrısı ve istirahat ağrısı başlar. 

Ne zaman Total Kalça Protezi olmalıyım?

Total kalça protezi adayı olmanızda, ağrınızın şiddeti ve günlük yaşamınızın ne kadar etkilendiği dikkate alınır, yaş önemli bir kriter olmaktan çıkmıştır. Yine de kalça protezi uygulanan hastaların çoğu 50 – 80 yaş grubundadır.

Kalça kireçlenmesinde aşağıdaki bulgularınız varsa, tedavi şeklinizin protez olması gerekir:

  • Kalça ağrısı yürüme, eğilme gibi günlük hareketlerinizi engelliyorsa
  • Gece yada gündüz, istirahat ağrısı başladıysa
  • Kalça hareketinizin kısıtlılığı bacak kaldırmayı imkansızlaştırdıysa
  • İlaç tedavisi yakınmalarınızın kontrolünde yeterli olmuyorsa

Kalça protezi ağrılarımı nasıl geçiriyor?

Kireçlenmiş bir eklemin yapay bir eklem ile değiştirmenin temel nedeni kemiklerin birbirleri üzerinde sürtünmesini durdurmaktır. Bu sürtünme ağrıya neden olur. Ağrılı ve iltihaplı eklemi yapay bir eklemle değiştirmek, ekleme sürtünmesiz bir şekilde hareket eden ve bu nedenle ağrı oluşturmayan yeni bir yüzey kazandıracaktır.

Amaç, hastaların günlük aktivitelerine daha az ağrı ve daha fazla hareket özgürlüğü ile dönmelerine yardımcı olmaktır.

Total Kalça Protezi tipleri nelerdir ?

Total kalça protezi iki farklı şekilde yapılır:

  • Çimentolu protez
  • Çimentosuz protez

Çimentolu protez, metali kemiğe sıkıştıran çimento ile yerinde tutulur. Çimentosuz protezin yüzeyinde bir delik ağı bulunur ve bu sayede kemik bu ağın içine doğru büyür ve protezin kemiğe tutunmasını sağlar.

Her iki yöntem de yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Bu iki yaklaşımın bir arada kullanıldığı teknikler de (Hibrid) vardır; protezin topuz kısmı yerine çimento ile yerleştirilir, ancak yuvaya çimento konulmaz. Çimentolu veya çimentosuz kalça protezi kullanma kararı, genellikle ortopedi uzmanı tarafından sizin yaşınız ve yaşam tarzınıza ve kendi deneyimlerine göre belirlenir.

Bir protez iki ana parçadan oluşur. Asetabuler parça (yuva) asetabulumun yerine geçer. Asetabuler parça dayanma yüzeyini oluşturan plastik iç yüzey ve metal bir kabuktan oluşur. Kullanılan plastik o kadar dayanıklı ve kaygandır ki, bu tip bir malzemeyle buz kayağı bile yapsanız madde çok fazla zarar görmez.

Femoral parça (gövde ve topuz) femur başının yerine geçer. Femoral parça metalden yapılmıştır. Bazen metal gövde seramik bir topuz ile birlikte de kullanılmaktadır.

Total kalça protezi ameliyatı nasıl yapılır?

Ortopedi uzmanı kalça eklemine ulaşabilmek için uyluğun yan tarafında bir kesi yaparak operasyona başlar. Bu kesiyi yapmak için çeşitli yaklaşımlar kullanılabilir. Bu seçim daha çok ameliyatı yapan doktorun eğitimine ve tercihlerine göre belirlenir.

Kalça eklemine girildikten sonra, cerrah femur başını asetabulumdan çıkarır. Daha sonra femur boynu elektrikli testere vasıtasıyla kesilir ve femur başı çıkarılır.

Bundan sonra yuvaya odaklanılır. Ortopedist, elektrikli bir matkap ve özel bir oyucu (bir deliği büyütmek veya şekillendirmek için kullanılan kesici bir alet) yardımıyla, asetabulumun içinden kıkırdağı çıkarır. Yuvayı yarımküre şeklini alması için şekillendirir.

Bu işlem, asetabuler parçanın metal kabuğunun içeriye mükemmel olarak oturmasını sağlamak için yapılır. Cerrah asetabuluma şekil verdikten sonra, yeni parçanın yerine tam olarak oturup oturmadığını test eder.

Çimentosuz kalça replasmanında, metal kabuk yerine sıkıştırılarak oturtulur veya yerine oturması için vidalar kullanılır. Çimentolu yaklaşımda, asetabuler parçanın kemiğe tutunmasını sağlamak için özel bir çimento kullanılır.

Femuru değiştirmeye başlarken, femur boşluğu, femoral parçanın metal gövdesinin tam şekline uydurmak için özel oyucular (törpüler) şekillendirilir. Boyut ve şeklin ayarlandığına kanaat getirildiken sonra, metal gövde femur kanalına yerleştirilir.

Çimentosuz operasyon tekniğinde gövdenin femoral parçası yerine yine kemiğe sıkıştırılarak oturtulur (bir çivinin, kendi çapından biraz daha küçük olan bir deliğe yerleştirilmesine benzer şekilde). Çimento kullanılan teknikte, femur kanalı, femur gövdesinden biraz daha büyük olacak şekilde genişletilir ve metal gövdeyi kemiğe sıkıştırmak için çimento kullanılır.

Femur başını oluşturan metal topuz daha sonra yerleştilir.

Kalça kireçlenmesi ve kalça protezi

Ameliyatı yapan doktor her maddenin yerine uygun bir şekilde oturduğundan emin olduktan sonra, kesi hattı dikişlerle kapatılır. Deri altında birkaç kat dikiş atılır ve daha sonra deriyi kapamak için dikiş veya metal zımbalar kullanılır. Kesi hattı pansuman ile kapatılır ve daha sonra ayılma odasına alınırsınız.

Kalça protdezi ameliyatında riskler neler olabilir?

Her cerrahi girişimde olabileceği gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Bu yazıda olası tüm komplikasyonlar anlatılmayacaktır ancak en sık karşılaşılan bazı problemler özetlenecektir. Kalça replasmanı ameliyatından sonra en sık görülen komplikasyonların bazıları şunlardır:

  • Anestezi Komplikasyonları

Cerrahi girişimlerin büyük bir çoğunluğunda ameliyattan önce çeşitli türlerde anestezi verilmesi gerekir. Çok az miktarda hasta anestezi ile ilgili sorunlar yaşar. Bu sorunlar arasında, kullanılan ilaca karşı reaksiyon, diğer tıbbi komplikasyonlara bağlı problemler ve anestesiden kaynaklanan problemler bulunur. Ameliyatınızda bulunacak anestezist ile bu riskleri ve kaygılarınızı karşılıklı olarak ele aldığınızdan emin olun.

  • Tromboz (Toplar Damarda Kan Pıhtıları)

Derin ven trombozu her ameliyattan sonra meydana gelir ancak özellikle kalça, pelvis veya diz ile ilişkili operasyonlardan sonra görülme ihtimali daha fazladır. Derin ven trombozu bacaktaki büyük toplardamarlarda kan pıhtısı oluştuğu zaman meydana gelir. Bu durum bacaklarda şişme, ısı artışı ve ağrıya neden olur.

Toplar damarlardaki bu pıhtılar yerinden koparsa, akciğere gider ve kılcal damarları tıkayarak akciğerin bir kısmının kanlanamamasına yol açar. Bu duruma pulmoner embolizm denir (pulmoner, akciğer; embolizm de kan dolaşımında bulunan bir nesnenin herhangi bir parçası anlamına gelir).

Cerrahların çoğu derin ven trombozunu büyük bir ciddiyet ile ele alır. Derin ven trombozu riskini azaltmanın birçok yolu vardır, ancak en etkili yolu muhtemelen bir an önce ayağa kalkmanızı ve hareket etmenizi sağlamaktır. Yaygın olarak kullanılan diğer iki önlem şunlardır;

  1. Kanın bacaklarda durağanlaşmamasını sağlayan basınçlı çoraplar
  2. Pıhtı oluşumunu engelleyen kan sulandırıcı ilaçlar
  • Enfeksiyon

Enfeksiyon yapay eklem replasmanı ameliyatından sonra karşılaşılan en ciddi komplikasyonlardan biridir. Total kalça replasmanından sonra enfeksiyona yakalanma olasılığı yaklaşık %1’dir. Bazı enfeksiyonlar çok erken aşamada, hatta hastaneden taburcu olmadan önce kendini gösterebilir. Bazıları da ameliyattan aylar veya yıllar sonra ortaya çıkabilir. Enfeksiyon yapay ekleme enfekte olmuş diğer bölgelerden sıçrayabilir. Diş ile ilgili herhangi bir işlem yaptırma veya mesane ya da kalın bağırsağınızla ilgili bir ameliyat geçirme gibi durumlardan önce antibiyotik kullanmanız gerekecektir.

  • Çıkık

Gerçek kalçanız gibi, yapay bir kalça ekleminde de topuz eğer yuvasından çıkarsa, çıkık oluşabilir. Yeni eklem etrafındaki dokuların ameliyatın hemen sonrasında iyileşene dek geçen sürede daha fazla olmak üzere, her zaman için bir risk vardır. Doktorunuz ve fizyoterapistiniz bir kalçanın çıkmasına neden olabilecek durumlardan kaçınmanızı sağlayacak aktiviteler ve pozisyonlar konusunda sizi çok titiz bir şekilde eğitecektir. Bir defadan fazla çıkan bir kalçanın, daha dayanıklı hale gelmesi için düzeltilmesi gerekebilir, bu da yeni bir ameliyat demektir.

  •  Gevşeme

Yapay eklemlerin eninde sonunda iş görmemeye başlaması probleminin en önemli nedeni metal veya çimentonun kemikten gevşemesidir. Yapay eklemlerin ömrünün uzatılmasına ilişkin büyük ilerlemeler kaydedilmiştir ancak çoğu bir süre sonra gevşemekte ve revizyona ihtiyaç duymaktadır. Yapay bir kalça 15 ila 20 yıl iş görse de, bazen gevşeme bu süreden daha erken olabilmektedir. Gevşemiş bir kalça problem yaratır çünkü ağrıya neden olur. Ağrı dayanılmaz bir hal aldığında, kalçayı revize etmek için yeni bir ameliyat gerekecektir.

Kalça Protezi Ameliyatı sonrası

Kalçanız ameliyat sonrasında pansuman ile kapatılır. Ayaklarınıza özel çoraplar giydirilir, bu sayede kan pıhtısı oluşması riski azaltılır. Bacaklarınızın birbirleri üzerine atmamanız için aralarına üçgen bir yastık konabilir.

Ameliyatınız genel anestezi altında yapılmışsa, bir hemşire veya fizyoterapistiniz gelir ve size nefes egzersizleri yapmayı öğretir.

Fizik tedavi uygulamaları hastanede kaldığınız süre içerisinde günde bir ila üç kez yapılacak şekilde programlanır. Ameliyattan sonrası uyandıktan sonra ilk uygulama bir an önce ayarlanır. Terapistiniz öncelikle yataktan bir sandalyeye kalkmanıza yardım eder. İkinci günden sonra yürütücü veya destek vasıtasıyla daha uzun mesafeler yürümeye başlarsınız. Hastaların çoğu yürürken veya ayakta dururken rahatlıkla ağırlıklarını verebilir.

Terapistiniz uyluk ve kalça kaslarınızı güçlendirici ve bu kasların tonusunu arttırıcı egzersizleri ele alacaktır. Bacaklarınızdaki şişliği indirmek ve damarlarınızda pıhtı oluşmasını engellemek için ayak bileği ve diz hareketleri yapılır.

Hastalar genellikle hastanede 4 ila 7 gün kaldıktan sonra eve gidebilir. Yataktan rahatça kalkıp, yatağa rahatça yatabildiğinizden, destek veya yürütücü ile yaklaşık 25 metre yürüyebildiğinizden, merdivenlerden güvenli bir şekilde inip çıkabildiğinizden ve ilgili tedbirlere uyacağınızdan emin olunduktan sonra taburcu edilirsiniz. Daha fazla bakım gerektiren hastalar, eve gitmeye hazır olana dek hastanenin farklı bir birimine yada fizik tedavi hastanesine sevk edilebilir.

Ortopedi uzmanlarının çoğu yapay kalça replasmanından sonra düzenli kontrollere gelmenizi önermektedir. Total kalça protezi sonrası nadiren ağrı atakları olabilir ancak birkaç haftadan uzun süren bir ağrı nöbeti hekiminize başvurmanızı gerektirir.

Ortopedistiniz muayene sırasında neden ağrı hissettiğinizi belirlemeye çalışır. Eklemde herhangi bir gevşeme olup olmadığını tespit etmek için yapay ekleminizin filmleri çekilir ve önceki filmleriniz ile karşılaştırılır.

Kalça protezi sonrası iyileşme sürecimde beklentilerim neler olmalıdır?

Hastaneden taburcu olduktan sonra evde yapacağınız egzersizler için terapistiniz ile görüşmeniz gerekebilir. Bu görüşme evde güvenli bir biçimde hareket edebildiğinizden ve arabadan inme-binme işini rahatça yapabildiğinizden emin olmak içindir. Terapistiniz egzersiz programınızı gözden geçirir, kalçanız ile ilgili tedbirler konusunda sizinle çalışmaya devam eder ve güvenliğiniz için önerilerde bulunur.

Bu öneriler arasında yüksek koltuk ve sandalyelere oturma ve banyo yaparken yüksek oturak kullanma bulunur. Bu önlemler kalçanızın oturur pozisyondayken aşırı bükülmemesini sağlar. Banyo yaparken oturak veya tutacak kolluk gibi eşyalar güvenliği sağlar. Işıklandırmanın uygun yapılması ve kaymayı veya düşmeyi kolaylaştıracak küçük halı veya elektrik kablolarının yerden kaldırılması da diğer öneriler arasındadır.

Metal dikişleriniz ameliyattan iki hafta sonra alınır. Hastalar genellikle üç hafta içinde araba kullanabilmeye ve altı haftadan önce de desteksiz yürümeye başlar. Doktorun onayına bağlı olmakla birlikte, hastalar genellikle ameliyattan bir ila iki ay sonra cinsel aktivitelerine geri döner.

Hastalar kalça replasmanı ameliyatından sonra ağrısız ve iyileşmiş bir hareketliliğe kavuşur. Koşma, zıplama, bir anda durma ve başlama ve kesme gibi aktiviteleri gerektiren ağır sporlardan kaçınılmalıdır. Hastaların kaldırma, sürünme ve tırmanma gibi ağır görevler gerektiren işler yerine başka mesleklere yönelmesi bile gerekebilir.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz